Wasomi na wanahistoria wengi wa kidini wanakubaliana na Papa Francisko kwamba Yesu wa kihistoria alizungumza hasa lahaja ya Kigalilaya ya Kiaramu.
Je, Kiaramu ni sawa na Kisiria?
Syriac Aramaic (pia "Classical Syriac") ni fasihi, kiliturujia na lugha inayozungumzwa mara nyingi ya Ukristo wa Kisiria. Ilianzia karne ya kwanza BK katika eneo la Osroene, lililoko Edessa, lakini enzi yake ya dhahabu ilikuwa karne ya nne hadi nane.
Lugha gani Warumi walizungumza wakati wa Yesu?
Kilatini ilikuwa lugha asilia ya Warumi na ilibaki kuwa lugha ya utawala wa kifalme, sheria, na kijeshi katika kipindi chote cha kale. Katika nchi za Magharibi, ilikuja kuwa lingua franca na ikaja kutumika hata kwa utawala wa ndani wa miji ikiwa ni pamoja na mahakama.
Lugha gani Eli Eli lama sabakthani?
“Ilipofika saa tisa Yesu akalia kwa sauti kuu, akisema, Eli, Eli lama sabakthani?’ ambayo ni, ‘Mungu wangu, Mungu wangu, mbona umeniacha?’” (Mathayo 27:46) Nukuu katika Marko inakaribia kufanana na kifungu cha Kiaramu, kilichoandikwa kama "Eloi Eloi lama sabakthani?" (15:34).
Lugha asili ya Mungu ni nini?
Lakini kwa vile Mungu anasawiriwa akitumia usemi wakati wa uumbaji, na alipokuwa akizungumza na Adamu kabla ya Mwa 2:19, baadhi ya mamlaka zilichukulia kwamba lugha ya Mungu ilikuwa tofauti na lugha ya Paradiso iliyobuniwa na Adamu,wakati mamlaka nyingi za Kiyahudi za zama za kati zilishikilia kwamba lugha ya Kiebrania ilikuwa lugha ya Mungu, ambayo …
